Í dag, 12. október, eru 100 ár frá því að gos hófst í Kötlu. Af þeim 32 eldstöðvum sem teljast virkar á Íslandi er Katla mögulega ein sú hættulegasta. Katla er fjórða virkasta eldstöðvakerfi landsins og hefur gosið a.m.k. 21 sinnum á síðustu 1100 árum. Frá landnámi og til ársins 1918 var meðallengd goshléa um 50 ár og því hefur Katla aldeilis látið bíða eftir sér.
Megineldstöð Kötlukerfisins er undir Mýrdalsjökli og sprungusveimur kerfisins teygir sig um 70 km norðaustur í átt að Síðujökli. Megineldstöðin liggur undir 700 m þykkum ís og í henni er ísfyllt askja.
Einkennisgos Kötlu eru basalt sprengigos en samspil kviku og íss veldur því að gjóska myndast sem dreifist yfir nærliggjandi sveitir, mismikil eftir stærð gosa. Ef jökull lægi ekki yfir megineldstöðinni er líklegt að gosin yrðu hraungos.
Katla hefur líka gosið súrum sprengigosum en þau eru mun sjaldgæfari en basaltgosin. Samfara Kötlugosum koma mikil jökulhlaup enda bræðir kvikan mikinn ís úr jöklinum. Hlaupin hafa komið niður Mýrdalssand á sögulegum tíma en í fyrndinni hafa þau líka komið niður Markarfljót.
Þriðja og sjaldgæfasta tegund gosa á Kötlukerfinu eru stór flæðigos á sprungusveimi kerfisins, en síðasta og jafnframt stærsta slíka gosið var Eldgjárgosið sem hófst ~ 939 e.Kr. en í því mynduðust um 20 km3 af hrauni og gjósku. Til samanburðar má nefna að í Holuhraunsgosinu 2014-2015 mynduðust um 1,5 km3 af hrauni.
Fréttin birtist fyrst á vef, Veðurstofu Íslands. Ítarlegri umfjöllun um efnið er á síðunni.
